ονοματικές προτάσεις

   

Ειδικές προτάσεις
Εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους ὅτι, ὡς και σπάνια με το ὅπως.	ὅτι= κάτι το οποίο είναι ή θεωρείται πραγματικό,  μια αντικειμενική γνώμη ὡς : υποκειμενική γνώμη, (απλή γνώμη ή ισχυρισμό του υποκειμένου του ρήματος της εξάρτησης) ὡς ἄρα: εκφράζει ξένη γνώμη που αντικρούεται από τον ομιλητή. (Ωστόσο η διαφορά αυτή μεταξύ των ὅτι και ὡς δεν τηρείται πάντα.)
Εξαρτώνται Λειτουργούν συντακτικά     .	1.  Από ρήματα λεκτικά , αισθητικά , γνωστικά , δεικτικά  και χρησιμεύουν ως αντικείμενο. λέγω, ἀγγέλλω, ἀπαγγέλλω, ἀποκρίνομαι, διδάσκω, διηγοῦμαι, κηρύττω,  αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω πυνθάνομαι, μέμνημαι, λανθάνω., γιγνώσκω, οἶδα, μανθάνω, ἐπίσταμαι, ἀναμιμνῄσκομαι, λογίζομαι, ἐνθυμοῦμαι δηλῶ, δείκνυμι, ἀποδείκνυμι, ἐπιδείκνυμι. 2.Απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις , με παρόμοια σημασία (λέγεται, ἀγγέλλεται, δῆλόν ἐστι, φανερόν ἐστι, ἐλπίς ἐστιν) και χρησιμεύουν σ' αυτά ως υποκείμενο 3. ως επεξήγηση στο ουδέτερο αντωνυμίας και κυρίως δεικτικής
Εκφέρονται με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσης,	α. Οριστική: δηλώνει το πραγματικό.  β.   β. Δυνητική οριστική: δηλώνει το δυνατό στο παρελθόν ή το μή πραγματικό.    γ. Δυνητική ευκτική: δηλώνει το δυνατό στο παρόν και το μέλλον. δ. Ευκτική του πλαγίου λόγου: όταν το ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτώνται βρίσκεται σε ιστορικό χρόνο. Είναι δυνατόν όμως και μετά από ιστορικό χρόνο να διατηρηθεί η απλή οριστική αντί της ευκτικής του πλαγίου λόγου. Αυτό συμβαίνει  όταν γίνεται αναφορά σε βέβαιο γεγονός.          Ἠγγέλθη ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε. Αν μετά από ρήμα ιστορικού χρόνου ακολουθούν δύο ειδικές προτάσεις είναι δυνατόν η μία να τεθεί σε οριστική (βέβαιο γεγονός), ενώ η άλλη σε ευκτική πλαγίου λόγου (προσωπική γνώμη ή φήμη).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Τις ειδικές προτάσεις που εξαρτώνται από τα ρήματα: οἶδα, εὖ οἶδα, δῆλόν ἐστι, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως κύριες, θεωρώντας τις φράσεις : οἶδα ὅτι =βέβαια, εὖ οἶδα ὅτι= βεβαιότατα, αναντίρρητα, δῆλόν ὅτι= βέβαια, προφανώς, σαν επιρρηματικούς προσδιορισμούς του τρόπου

π.χ. Ἐάν σύ ἄφθονα ἔχῃς, εὖ οἶδ' ὅτι καί ἐμοί ἄν εἴη λαμβάνειν.

2. Το ὅτι μπορεί να επαναλαμβάνεται μετά την παρεμβολή άλλων λέξεων ή φράσεων ή να παραλείπεται οπότε θα εννοείται.

      Λέγουσιν ὅτι, εἰ μή εκποριοῦσι τῇ στρατιᾷ μισθόν, ὥστε ἔχειν τά ἐπιτήδεια, ὅτι κινδυνεύσει ἡ δύναμις.

      Εὖ γάρ ἴστε, πρός μεγάλην ἔσται ρώμην ὁ πόλεμος (...ὅτι πρός μεγάλην...)

3. Το ὅτι μπορεί να είναι και αιτιολογικός σύνδεσμος. Υπάρχει και το ὅ,τι το αναφορικό. Το ὡς λειτουργεί κατά ποικίλους τρόπους. Και το ὅτι και το ὡς χρησιμοποιούνται σαν επιτατικά μόρια με υπερθετικό βαθμό.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.  Λέγει ὡς ὑβριστὴς εἰμί.

2.  Φανερὸν ἦν ὅτι οὐδὲν δεινὸν ἐγεγόνει.

3.  Τοῦτο μὲν ἴστε, ὅτι οὐδ’ ἄν ἔγωγε ἐστασίαζον, εἰ ἄλλον εἵλεσθε.

4.  Βασιλεὺς ἤκουσε ὅτι οἱ Ἕλληνες νικῷεν.

5.  Ἔγνωσαν οἱ στρατιῶται ὅτι κενὸς ὁ φόβος εἴη.

6.  Ἵσως εἴποιεν ἄν πολλοὶ ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο

Άσκηση: Να αναγνωριστούν οι παρακάτω προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτική λειτουργία)

1 Ἠγγέλθη ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε και Πελοποννήσιοι μέλλουσιν ἐμβαλεῖν εἰς την Ἀττικήν καὶ οἱ τῶν Ἀθηναίων φρουροί διεφθαρμένοι εἶεν ὑπό τῶν Μεγαρέων.

2. Ἐπιστάμεθα Μυσούς ὅτι ἐν τῇ βασιλέως χώρα πολλάς και εὐδαίμονας πόλεις οἰκοῦσιν.

3. Λέγει γάρ, ὡς οὐδέν ἐστί ἀδικώτερον φήμης.

4.Τοῖς δέ ἄλλοις δῆλον ὅτι ἐπιβουλεύουσιν.

6. Δείξομεν τοῖς βαρβάροις ὅτι δυνάμεθα τούς ἐχθρούς τιμωρεῖσθαι.

7. Δῆλον γάρ ἐστί ὅτι οὐκ ἄν προέλεγεν, εἰ μὴ ἐπίστευεν ἀληθεύσειων.

8. Θηραμένης ἀναστάς εἶπεν ὅτι ποιήσει ὥστε μή τά τείχη διελεῖν.

9. Θεμιστοκλῆς ἀπεκρίνατο ὅτι οὔτε ἄν αὐτός Σερίφιος ὤν ὀνομαστός ἐγένετο οὔτ' ἐκεῖνος Ἀθηναῖος.

10. Ὅτι προσήκει κολάζειν τοὺς ἀδικοῦντας, εὖ οἶδ’ ὅτι πάντες ἄν φήσαιτε.

11. Εὔδηλον ἦν ὅτι ἡττηθέντων αὐτῶν οὐδεὶς ἄν λειφθείη.

ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

            Ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις οι οποίες εκφράζουν δισταγμό, ενδοιασμό ή φόβο μήπως γίνει κάτι που δεν επιθυμούμε ή δε γίνει κάτι που επιθυμούμε. Οι ενδοιαστικές προτάσεις ως προς το περιεχόμενό τους χαρακτηρίζονται ως προτάσεις επιθυμίας.

Εισάγονται: α. με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μή: όταν το υποκείμενο φοβάται μήπως γίνει κάτι το κακό ή το φοβερό ή το ανεπιθύμητο.

                    β. με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μή οὐ: όταν το υποκείμενο φοβάται μήπως δε γίνει κάτι το καλό και το επιθυμητό.

Εξαρτώνται: 1. Από ρήματα, λέξεις ή φράσεις που φανερώνουν φόβο, όπως; φοβοῦμαι, εὐλαβοῦμαι, δέδοικα ή δέδια, ὀρρωδῶ (= τρομοκρατούμαι), ὀκνῶ (με κατέχει φόβος), ὑποπτεύω, φυλάττομαι, ὁρῶ (= προσέχω) και χρησιμεύουν σ' αυτά ως αντικείμενο.

                    2. Από απρόσωπες εκφράσεις που έχουν σημασία παρόμοια με τα παραπάνω ρήματα, όπως: δέος ἐστί, φόβος ἐστί, κίνδυνός ἐστι, τρόμος έχει με και χρησιμεύουν σ' αυτές ως υποκείμενο.

                    3. ΄Οταν στα παραπάνω ρήματα το υποκείμενο ή το αντικείμενο είναι ουδέτερο αντωνυμίας (σπάνια άλλη λέξη) τότε η ενδοιαστική πρόταση χρησιμεύει ως επεξήγηση αυτών των λέξεων.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πολλές φορές σ' ένα κείμενο υπονοείται η μετοχή "φοβούμενος" απ' την οποία εξαρτάται η ενδοιαστική πρόταση.

Εκφέρονται: 1. Με υποτακτική, όταν ο φόβος παρίσταται ως προσδοκώμενος. Η εξάρτηση στην περίπτωση αυτή γίνεται από αρκτικό χρόνο.

                      2. Με ευκτική του πλαγίου λόγου αντί υποτακτικής, όταν υπάρχει εξάρτηση από χρόνο ιστορικό. Είναι δυνατόν όμως να διατηρηθεί η υποτακτική. Συχνό είναι το φαινόμενο της εναλλαγής των εγκλίσεων.

                      3. Με οριστική (ενεστώτα ή αορίστου ή παρακειμένου) όταν το υποκείμενο φοβάται για κάτι το πραγματικό. Στην περίπτωση αυτή η ενδοιαστική πρόταση τυπικώς ανήκει στις προτάσεις επιθυμίας, γιατί κατ' ουσίαν εκφράζει κρίση.

                     4. Με δυνητική ευκτική (σπανιότερα) όταν ο φόβος παρίσταται ως ενδεχόμενος κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.

                     5. Με δυνητική οριστική (σπανιότερα) όταν δηλώνεται ότι ο φόβος θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Αρκετές φορές αντί για το μή η ενδοιαστική πρόταση εισάγεται με το όπως μή (μήπως) και σπάνια με τα εἰ, ὅτι, ὡς.

π.χ. Οὐ φοβεῖ ὅπως μή ἀνόσιον πρᾶγμα τυγχάνῃς πράττων;

       Ἐγώ οὐ δέδοικα εἰ Φίλιππος ζῇ.

       Ἐφοβεῖτο ὅπως μή ὑπό τοῦ Μενεξένου συλληφθήσοιτο.

2. Μερικές φορές το ρήμα της εξάρτησης (φοβοῦμαι ή άλλο παρόμοιο) παραλείπεται και η ενδοιαστική πρόταση φαινομενικά τίθεται σαν κύρια και εκφέρεται με το:

        α. μή ή μη οὐ +υποτακτική

        β. ὅπως μή + οριστική μέλλοντα ή υποτακτική.

π.χ. Οἴμοι (φοβοῦμαι), ὅπως μή Ζεύς με ὄψεται.

       (Φοβοῦμαι) Μή ἀγροικότερον ᾖ το ἀληθές εἰπεῖν.

3. Ὅρα μή (ὁρᾶτε μή) + υποτακτική = πρόσεχε (προσέχετε μή)

    Ὅρα μή (ὁρᾶτε μή) + οριστική= κοίτα μή, σκέψου μή

    π.χ. Ὅρα μή πάθωμεν ταῦτα.

            Ὁρᾶτε οὖν, ὦ ἄνδρες Αθηναῖοι, μή οὐ προσήκει ἡμῖν οὕτω εὐπειθεῖς εἶναι.

     ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Νῦν δέ φοβοῦμαι μή τινες ἐπιτιμήσωσιν ἡμῖν.

2. Ξενοφών ἔδεισε μή κακά γένοιτο τῇ πόλει.

3. Φοβοῦμαι μή ἀληθές ἐστιν.

4. Μενέλαον εἶχε τρόμος, μή τι πάθοιεν Ἀργεῖοι.

5. Κίνδυνός ἐστι μή μεταβάλωνται καί γένωνται μετά τῶν πολεμίων.

6. Ἐγώ δή αὐτό τοῦτο φοβοῦμαι, μή διά τήν ἀπειρίαν οὐ δυνηθῶ περί τῶν πραγμάτων εἰπεῖν.

7. Φοβοῦμαι δέ μή τινας ἡδονάς ἡδοναῖς ἄλλαις εὑρήσομεν ἐναντίας.

8. Τόδε ἄδηλόν ἐστι, μή πολλά σώματα κατατρίψασα ἡ ψυχή τό τελευταῖον αὐτή ἀπολλύηται.

9. Ὅρα μή παρά δόξαν ταῦτα ὁμολογῇς.

10. Ἔτι δέ καί τοῦτο δέδοικα, μή ὄντες ἔρημοι συμμάχων τι πάθωμεν.

11. Μή δείσετε ὡς οὐχ ἡδέως καθευδήσετε.

ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

         Έτσι λέγονται οι δευτερεύουσες ερωτηματικές προτάσεις που δεν εκφέρονται κατευθείαν απ' αυτόν που ρωτάει, αλλά εξαρτώνται από κάποιο ρήμα της προηγούμενης πρότασης σαν απαραίτητο συμπλήρωμα της έννοιάς του. Στις πλάγιες ερωτήσεις δεν μπαίνει στο τέλος ερωτηματικό.

1. Εισάγονται: α) Οι ολικής αγνοίας , όταν είναι

                      i) μονομελείς με τα:

                         εἰ

                      ii) διμελείς με τα:

                         εἰ- ἤ = αν -η

                         εἴτε - εἴτε = είτε - είτε

                         πότερον - ἤ = ποιο από τα δυο - ή

                         πότερα - ἤ =      "     "    "   "       "

                      β) Οι μερικής αγνοίας

                      i) με τις ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα που εισάγονται και οι ευθείες ερωτήσεις, όπως

                       τίς       πότερος    ποῦ   πῶς     πηνίκα                               

                       ποῖος   ποιλίκος    ποἰ    πόθεν   ποσάκις

                       πόσος  ποδαπός   πῇ     πότε

                      ii) με τις αναφορικές (συσχετικές) αντωνυμίες και επιρρήματα κυρίως αοριστολογικά, που μεταφράζονται ως ερωτηματικά.

                        ὅς        ὁπόσος    ὁπότερος    οὗ         ὅποι    ὡς       ὁπόθεν

                        ὅστις   ὅσος        ἡλίκος         ὅπου    ἧ         ὅπως    ὅτε

                        οἷος     ὁποῖος     ὁπηλίκος     οἷ         ὅπῃ    ὅθεν     ὁπότε

2. Εξαρτώνται: 1. Από ρήματα ερωτηματικά, δεικτικά, γνωστικά και όσα ρήματα σημαίνουν απορία:

                       ἐρωτῶ, πυνθάνομαι, οἶδα, γιγνώσκω, ἀπορῶ, δείκνυμι, αἰσθάνομαι, θαυμάζω κ.λ.π.

                        2. Από ρήματα που φανερώνουν φροντίδα, σκέψη, αφήγηση, προσοχή, προπαρασκευή, πράξη, προφύλαξη, όπως::

                       σκοπῶ , σκοποῦμαι, ἐπιμελοῦμαι, φροντίζω, φυλάττομαι, λέγω, πράττω, πειρῶμαι...

                        3. Από απρόσωπα ρήματα, λέξεις ή εκφράσεις που έχουν παρόμοια σημασία με τα προηγούμενα:

                       φανερόν ἐστι, ἀφανές ἐστιν, ἂδηλόν ἐστι, ἀπόρως ἒχει...

3. Λειτουργούν: 1. Ως αντικείμενα των ανωτέρω ρημάτων.

                        2. Ως υποκείμενα των απροσώπων ρημάτων ή εκφράσεων που προαναφέρθηκαν.

                        3. ΄Οταν στα παραπάνω ρήματα υπάρχει σαν υποκείμενο ή αντικείμενο ένα ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας (σπάνια άλλη λέξη) τότε η πλάγια ερωτηματική πρόταση χρησιμεύει σαν επεξήγηση στην αντωνυμία.

4. Εκφέρονται: 1. Με απλή οριστική, δυνητική οριστική και δυνητική ευκτική όταν δηλώνουν κρίση.

                         2. Με απορρηματική υποτακτική, όταν δηλώνουν επιθυμία. Η απορρηματική υποτακτική απαντά στο α! και στο γ! (σπανίως) πρόσωπο στις ερωτηματικές (ευθείες και πλάγιες) προτάσεις και δηλώνει απορία του υποκειμένου περί του πρακτέου.

                         3. Με ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν το ρήμα της πρότασης της εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου. Είναι δυνατόν όμως μετά από ιστορικό χρόνο να μην τεθεί ευκτική του πλαγίου λόγου.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Προσήκει σκοπεῖν, πότερον ἀγαθά ἤ κακά ἐστι τὰ πεπραγμένα.

2. Καί τούτου σκεψώμεθα, πότεροι ἥδιον ζῶσι, οἱ ἂρχοντες ἤ οἱ ἀρχόμενοι.

3. Τον θεόν ἐπήροντο εἰ παραδοῖεν Κορινθίοις τὴν πόλιν.

4. Ἐγώ δέ Πείσωνα ἠρώτων εἰ βούλοιτο με σῶσαι.

5. Θαυμάζω δέ καί ὅστις ἒσται ὁ  ἀντερῶν.

6. Ξέρξης ἒπεμπε κατάσκοπον ἱππέα ἰδεῖν ὁπόσοι εἶεν καί ὅ,τι ποιοῦσιν.

7. Ἐβουλεύοντο εἰ τὰ σκευοφόρα ἐνταυθα ἂγοιντο ἤ ἀπίοιεν ἐπί τὸ  στρατόπεδον.

8. Τοῦτο αὐτό ἀπόκριναι, εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἤ οὐκ ἀληθῆ.

9. Πυθοίμην ἂν (Θα ήθελα να πληροφορηθώ) τίνα ἂν ποτε γνώμην περί ἐμοῦ εἴχετε.

10. Πάντες ἴσμεν (γνωρίζουμε) ποία ἐστίν ἡ τῶν θεῶν ἐπιμέλεια καί ὅτι χρή πιστεύειν αὐτοῖς.

            

                      

Η ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς

Τα φύλλα εργασίας που συμπληρώνουμε στο σχολείο

Σημειώσεις Ξενοφώντα

Στο τέλος της ενότητας συζητήσαμε για την τύχη των αιχμαλώτων πολέμου στην αρχαιότητα και σήμερα. Αναφερθήκαμε στη Σύμβαση της Γενεύης και στις παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην εποχή μας.

Η τύχη των αιχμαλώτων

Συνθήκη Γενεύης

Οι Συμβάσεις της Γενεύης αποτελούνται από τέσσερις συνθήκες, και τρία συμπληρωματικά πρωτόκολλα, οι οποίες θέτουν τις βάσεις του διεθνούς δικαίου για την ανθρωπιστική διαχείριση των θυμάτων του πολέμου. Ο όρος Σύμβαση της Γενεύης υποδηλώνει τις συμφωνίες του 1949, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια διαπραγματεύσεων μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου (1939 -45), και ανανέωσαν τους όρους των πρώτων τριών συνθηκών (1864, 1906, 1929), προσθέτοντας μία τέταρτη συνθήκη. Τα άρθρα της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης (1949) ορίζουν εκτενώς τα βασικά δικαιώματα των αιχμαλώτων (πολιτών και στρατιωτών) κατά τη διάρκεια του πολέμου, θεμελιώδεις προστασίες για τους τραυματίες και θεμελιώδεις προστασίες για τους πολίτες μέσα ή γύρω από πολεμική ζώνη. Οι Συμβάσεις του 1949 επικυρώθηκαν εν όλω ή με επιφυλάξεις από 194 χώρες^[1].

Παραβιάσεις της σήμερα

Αμπού Γκράιμπ

Το 2003, ο Μποτέρο συγκλονισµένος από τις φωτογραφίες των βασανιστηρίων στο Αµπού Γκράιµπ που τραβήχτηκαν µάλιστα από τους ίδιους τους θύτες και βασανιστές ως τρόπαια και θλιβερά ενθύµια της κτηνωδίας τους, άρχισε να σχεδιάζει µια νέα σειρά πινάκων απεικονίζοντας τη φρίκη που αντίκρισε κατάµατα ολόκληρη η ανθρωπότητα λίγο µετά τη λήξη του πολέµου στο Ιράκ. Οι πίνακες ολοκληρώθηκαν το 2005 και εκτέθηκαν για πρώτη φορά στο Palazzo Venezia της Ρώµης, από το µπαλκόνι του οποίου ο Μπενίτο Μουσολίνι εκφωνούσε στα πλήθη τις ξενοφοβικές φασιστικές του φανφάρες. Αξιοσηµείωτο είναι πως ο Μποτέρο δεν δηµιούργησε τους πίνακες βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες καθώς, όπως δήλωσε, προσπάθησε να αποφύγει την οπτική επαφή µε το θέµα. Αντιθέτως, προτίµησε να αναπαράγει και να αποδώσει µε τον πιο ωµό ρεαλισµό τα γεγονότα διαβάζοντας τις γραπτές περιγραφές τους από το αµερικάνικο περιοδικό New Yorker και τις ευρωπαϊκές εφηµερίδες. Και παραδόξως σχεδίασε ακριβώς τα όσα έδειχναν οι φωτογραφίες χωρίς να τις έχει δει!

Γκουαντάναμο

Ο κόλπος του Γκουαντάναμο βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Κούβας και η φυσική του τοποθεσία το καθιστά οχυρό αφού περιβάλλεται από απόκρημνους βραχώδεις λόφους και είναι αποκομμένο από την κουβανική ενδοχώρα. Ήρθε στην επικαιρότητα και έγινε ευρέως γνωστό σε όλους μας μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11 ης Σεπτεμβρίου του 2001 όταν στην ήδη υπάρχουσα αμερικανική ναυτική βάση , δημιουργήθηκε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης για υπόπτους τρομοκρατίας προερχόμενους κυρίως από το Ιράκ και το Αφγανιστάν ως μέλη των Ταλιμπάν και της Αλ Καΐντα.
Τέσσερις μήνες μετά την πτώση των δίδυμων πύργων, στις 11 Ιανουαρίου του 2002, κατάφτασαν οι πρώτοι είκοσι κρατούμενοι στις νέες αυτές φυλακές ενώ τέσσερις μέρες αργότερα έφτασαν άλλοι τριάντα από το Αφγανιστάν. Από το Γκουαντάναμο έχουν περάσει συνολικά περίπου 800 άνθρωποι εκ των οποίων οι 379 έχουν απελευθερωθεί.

Οι ΗΠΑ και η κυβέρνηση Μπούς επέλεξαν αυτούς τους συλληφθέντες να τους μετονομάσουν σε «εχθρικούς μαχητές» ή σε «μαχητές εκτός νόμου» από αιχμάλωτους πολέμου ώστε να μην έχουν τα δικαιώματα που εξασφαλίζει η Συνθήκη της Γενεύης στους κρατούμενους πολέμου. Οι περισσότεροι από αυτούς μάλιστα έχουν συλληφθεί χωρίς ούτε καν να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Πράξεις κατά γενική ομολογία εντελώς αυθαίρετες. Επίσης λόγο του ότι το Γκουαντάναμο ανήκει στην επικράτεια της Κούβας οι κρατούμενοι δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα συνταγματικά δικαιώματα των φυλακισμένων στις Ηνωμένες Πολιτείες όπως πχ πρόσβαση σε δικαστήριο και μια δίκαιη δίκη.

Οι φυλακές αυτές χαρακτηρίζονται από τον διεθνή τύπο ως κολαστήρια αφού οι συνθήκες κράτησης είναι άθλιες και απάνθρωπες. Οι παράνομα κρατούμενοι φυλακισμένοι φορούν την χαρακτηριστική πορτοκαλί στολή ,δεν έχουν δικαίωμα επισκεπτηρίου και διαμένουν σε κελία που στην ουσία είναι κλουβιά κατασκευασμένα από σύρμα και τα κρεβάτια είναι πεταμένα στρώματα σ το πάτωμα. Η διαδικασία εκμαίευσης πληροφοριών που σύμφωνα με την κυβέρνηση Μπούς ήταν ιδιαίτερα επιτυχής περιλαμβάνει εικονικούς πνιγμούς ,στέρηση τροφής και άλλων ειδών βασανιστήρια και εξευτελισμό της προσωπικότητας του ανθρώπου. Η Διεθνής Αμνηστία έχει χαρακτηρίσει τις φυλακές «σύγχρονο γκουλαγκ». Υπό αυτές τις άθλιες συνθήκες κράτησης δεν προκαλεί περιέργεια το γεγονός ότι έχουν σημειωθεί τρεις αυτοκτονίες και πολλές άλλες απόπειρες.


Σημ. Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ομπάμα είχε υποσχεθεί προεκλογικά ότι θα κλείσει το Γκουαντάναμο, ωστόσο η υπόσχεση αυτή δεν έχει μέχρι σήμερα υλοποιηθεί.

Η αναγγελία της καταστροφής στην Αθήνα

Με αφορμή το φόβο των Αθηναίων για την τύχη τους λόγω των εγκλημάτων που είχαν διαπράξει στο παρελθόν, συζητήσαμε για την αλαζονεία που επιδεικνύουν οι υπερδυνάμεις απέναντι στα πιο αδύναμα έθνη και μελετήσαμε και συζητήσαμε το πιο γνωστό κείμενο που πραγματεύεται το θέμα αυτό, τον γνωστό από το Θουκυδίδη διάλογο ανάμεσα στους Μηλίους και στους Αθηναίους.
Παραθέτουμε το κείμενο όπως δημοσιεύτηκε σε άρθρο του Βώρου.

Το 416 π.Χ., ενώ ακόμα διαρκούσε η Νικίειος Ειρήνη που είχαν υπογράψει  Αθηναίοι και Σπαρτιάτες, επιχείρησαν οι πρώτοι να εκβιάσουν τους Μηλίους να μπουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία, μολονότι οι Μήλιοι είχαν δωρική καταγωγή (άρα συγγένευαν με τους Σπαρτιάτες) και είχαν ως τότε μείνει  ουδέτεροι στη μεγάλη σύγκρουση, που είναι γνωστή ως Πελοποννησιακός Πόλεμος (431-404 π.Χ.).

          Εμφανίστηκαν λοιπόν οι Αθηναίοι το Μάρτη μήνα του 416 π.Χ., με ναυτική και πεζική δύναμη πολλαπλάσια από εκείνη που μπορούσαν να αντιπαρατάξουν οι Μήλιοι και με την απειλή της βίας ζητούσαν να διαπραγματευτούν  «εκούσια» προσχώρηση της Μήλου στην αθηναϊκή «συμμαχία».

          Τις «διαπραγματεύσεις» που ακολούθησαν, μάλλον μια συγκεκριμένη φάση τους, έχει αφηγηθεί ο Θουκυδίδης και το σχετικό τμήμα της Ξυγγραφής (βιβλίο 5^ο κεφ. 84-116) είναι γνωστό ως διάλογος Μηλίων και Αθηναίων. Οι λόγοι των Αθηναίων στην περίοδο αυτή έχουν αποτελέσει κλασικό δείγμα πολιτικού κυνισμού σε επίπεδο διεθνών σχέσεων. Είναι περίπτωση όπου  η δύναμη (Αθηναίοι) ποδοπατεί την έννοια της δικαιοσύνης που την επικαλείται η αδύναμη πλευρά (οι Μήλιοι). Όταν  οι «διαπραγματεύσεις» απέτυχαν, γιατί οι Μήλιοι επέμεναν να μείνουν ανεξάρτητοι και ουδέτεροι στο μικρό νησί τους, οι Αθηναίοι τους πολιόρκησαν, τους νίκησαν και για τιμωρία: όλους τους άρρενες τους έσφαξαν, όλα τα γυναικόπαιδα τα πούλησαν ως δούλους και στην έρημη πια Μήλο εγκατέστησαν 500 αθηναίους κληρούχους!

          

          Το κείμενο του Θουκυδίδη, σε μετάφραση Α. Γεωργοπαπαδάκου[1], παρουσιάζει το δραματικό διάλογο Αθηναίων – Μηλίων με τα παρακάτω:

          Θουκυδίδου Ξυγγραφή, βιβλίο Ε΄, κεφάλαια 84-116:

84.Το επόμενο καλοκαίρι ο Αλκιβιάδης έφτασε στο  Άργος με είκοσι καράβια κι έπιασε όσους Αργείους θεωρούνταν ακόμη  ύποπτοι και άνθρωποι  των Λακεδαιμονίων, τριακόσιους άνδρες, και  οι Aθηναίοι τους  απόθεσαν για ασφάλεια στα κοντινά νησιά, σε όσα εξουσίαζαν. Εκστρατεύσανε επίσης οι Αθηναίοι εναντίον της Μήλου με τριάντα δικά τους καράβια, έξι Χιώτικα και δύο Λεσβιακά, και με χίλιους διακόσιους οπλίτες, τριακόσιους τοξότες και είκοσι ιπποτοξότες Αθηναίους, και περίπου χίλιους πεντακόσιους οπλίτες σύμμαχους νησιώτες. Οι Μήλιοι είναι άποικοι των Λακεδαιμονίων και δεν ήθελαν να γίνουν υπήκοοι των Αθηναίων, όπως οι άλλοι νησιώτες. Στην αρχή κράτησαν ουδετερότητα και έμειναν ήσυχοι. Έπειτα, όταν οι Αθηναίοι μεταχειρίζονταν βία εναντίον τους καταστρέφοντας τη γη τους, έφτασαν σε ανοιχτό πόλεμο. Όταν λοιπόν στρατοπέδευσαν στη γη τους με τη στρατιωτική αυτή ετοιμασία οι στρατηγοί Κλεομήδης του Λυκομήδη και Τεισίας του Τεισιμάχου, και πριν αρχίσουν να την καταστρέφουν, έστειλαν πρέσβεις για να κάνουν πρώτα διαπραγματεύσεις. Τους πρέσβεις αυτούς οι Μήλιοι δεν τους παρουσίασαν στη συνέλευση του λαού, αλλά τους κάλεσαν να πουν αυτά για τα οποία είχαν έρθει  στους άρχοντες και  τους προκρίτους. Οι Αθηναίοι πρέσβεις είπαν στην ουσία τα εξής:

85. «Επειδή  οι προτάσεις μας δε θα γίνουν προς το λαό, για να μην εξαπατηθεί το πλήθος ακούοντάς μας να εκθέτουμε, σε μια συνεχή αγόρευση, επιχειρήματα ελκυστικά και ανεξέλεγκτα (γιατί καταλαβαίνουμε πως αυτό το νόημα έχει  το ότι μας φέρατε μπροστά στους λίγους), σεις οι συγκεντρωμένοι εδώ κάμετε  κάτι ακόμη πιο σίγουρο. Μη μας απαντάτε και σεις  μ’ ένα συνεχή λόγο αλλά σε  κάθε σημείο  που νομίζετε πως δε μιλάμε όπως είναι το συμφέρον σας, να μας σταματάτε και να λέτε τη γνώμη σας. Και πρώτα πρώτα πείτε μας αν συμφωνείτε με όσα προτείνουμε».

86. Οι αντιπρόσωποι των Μηλίων αποκρίθηκαν: «Την καλή σας ιδέα να δώσουμε μεταξύ μας με ησυχία εξηγήσεις δεν την κατακρίνουμε, οι πολεμικές όμως ετοιμασίες που δεν είναι μελλοντικές, αλλά παρούσες ήδη, βρίσκονται σε φανερή αντίθεση  με την πρότασή σας  αυτή. Γιατί βλέπουμε ότι έχετε ρθει  σεις οι ίδιοι δικαστές για όσα πρόκειται να ειπωθούν και ότι το τέλος  της συζήτησης, σύμφωνα με κάθε πιθανότητα, θα φέρει σε μας πόλεμο, αν υπερισχύσουμε εξαιτίας του δίκιου μας και  γι’ αυτό αρνηθούμε  να υποχωρήσουμε, δουλεία  αν πειστούμε».

87. ΑΘ. Αν ήρθατε σ’ αυτή τη συνεδρίαση για να κάμετε εικασίες για τα μελλούμενα ή για τίποτε άλλο, κι όχι, απ’ την τωρινή κατάσταση κι από όσα βλέπετε να σκεφτείτε για τη σωτηρία της πολιτείας σας, μπορούμε να σταματήσουμε, αν όμως ήρθατε γι’ αυτό, μπορούμε να συνεχίσουμε.

88. ΜΗΛ. Είναι φυσικό και συγχωρείται, στη θέση  που βρισκόμαστε, να  πηγαίνει ο νους μας σε πολλά, κι επιχειρήματα και σκέψεις. Αναγνωρίζουμε ότι η σημερινή συνάντηση γίνεται βέβαια για τη σωτηρία μας, κι η συζήτηση, αν νομίζετε σωστό, ας γίνει με τον τρόπο που προτείνετε.

89. ΑΘ. Κι εμείς λοιπόν δε θα πούμε με ωραίες φράσεις μακρούς λόγους, που δεν πρόκειται να σας πείσουν, ή ότι δίκαια έχουμε την ηγεμονία μας, επειδή νικήσαμε τους Πέρσες, ή ότι τώρα εκστρατεύουμε εναντίον σας, επειδή αδικούμαστε, κι από σας ζητούμε να μη νομίσετε πως θα μας πείσετε λέγοντας ή ότι, ενώ είστε άποικοι των Λακεδαιμόνιων, δεν πήρατε μέρος στον πόλεμο  στο πλευρό τους ή δε μας κάματε κανένα κακό.  Έχουμε  την απαίτηση να επιδιώξουμε πιο πολύ να επιτύχουμε τα δυνατά από όσα κι οι δυο μας αληθινά έχουμε στο νου μας, αφού ξέρετε και ξέρουμε ότι κατά την κρίση των ανθρώπων το δίκαιο λογαριάζεται  όταν υπάρχει ίση δύναμη για την επιβολή του κι ότι,  όταν αυτό δε συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει  η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται.

90. ΜΗΛ. Όπως εμείς τουλάχιστο νομίζουμε, είναι χρήσιμο (ανάγκη να μιλάμε γι’ αυτό, επειδή εσείς τέτοια βάση βάλατε στη συζήτησή μας, να αφήσουμε κατά μέρος το δίκαιο και να μιλάμε για το συμφέρον) να μην καταργήσετε σεις αυτό το κοινό καλό, αλλά να υπάρχουν, γι’ αυτόν που κάθε φορά βρίσκεται σε κίνδυνο, τα εύλογα και τα δίκαια και να ωφελείται κάπως αν πείσει, έστω κι αν  τα επιχειρήματά του δε βρίσκονται  μέσα στα πλαίσια του αυστηρού δικαίου. Κι αυτό δεν είναι σε σας λιγότερο  συμφέρον από ό,τι σε μας, γιατί, αν νικηθείτε, θα μπορούσατε να γενείτε παράδειγμα στους άλλους  για να σας επιβάλουν την πιο μεγάλη τιμωρία.

91. ΑΘ. Εμείς για το τέλος της ηγεμονίας μας, αν αυτή θα καταλυθεί κάποτε, δεν ανησυχούμε, γιατί δεν είναι επικίνδυνοι στους νικημένους όσοι, όπως οι Λακεδαιμόνιοι, ασκούν ηγεμονία πάνω σε άλλους (άλλωστε η αντιδικία μας δεν είναι με τους Λακεδαιμονίους) αλλά επικίνδυνοι είναι οι υπήκοοι, αν τυχόν αυτοί ξεσηκωθούν και νικήσουν εκείνους που  τους εξουσίαζαν. Όσο γι αυτό, ας μείνει σε μας η  φροντίδα  να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο. Εκείνο όμως που θέλουμε τώρα να κάνουμε φανερό σε σας είναι  ότι  βρισκόμαστε εδώ για το συμφέρον της ηγεμονίας μας  και όσα θα πούμε τώρα σκοπό έχουν τη σωτηρία της πολιτείας σας, επειδή  θέλουμε και χωρίς κόπο να σας εξουσιάσουμε και για το συμφέρον και των δυο μας να σωθείτε.

92. ΜΗΛ. Και πώς μπορεί να συμβεί να είναι ίδια συμφέρον σε μας να γίνουμε δούλοι , όπως σε σας να γίνετε κύριοί μας;

93. ΑΘ. Επειδή σεις θα έχετε τη δυνατότητα να υποταχθείτε πριν  να πάθετε τις πιο μεγάλες συμφορές, κι εμείς, αν δε σας καταστρέψουμε, θα έχουμε κέρδος.

94. ΜΗΛ. Ώστε δε θα δεχθείτε, μένοντας εμείς ήσυχοι, να είμαστε φίλοι αντί  εχθροί, σύμμαχοι όμως κανενός από τους δυο σας;

95.ΑΘ. Όχι,  γιατί δε μας βλάφτει τόσο  ή έχθρα σας όσο η φιλία σας. Η φιλία σας, στα μάτια των υπηκόων μας, θα ήταν απόδειξη  αδυναμίας μας, ενώ το μίσος σας  απόδειξη της δύναμής μας.

96. ΜΗΛ. Έτσι  σκέφτονται οι υπήκοοί σας για το σωστό, ώστε να βάζουν στην ίδια μοίρα εκείνους που  δεν έχουν καμιά φυλετική σχέση μαζί σας κι εκείνους που οι περισσότεροί τους είναι άποικοί σας, μερικοί μάλιστα απ’ αυτούς αποστάτησαν κι υποτάχτηκαν;

97. ΑΘ. Ναι, γιατί νομίζουν ότι λόγια  που να στηρίζονται στο δίκαιο δε λείπουν από κανένα, πιστεύουν όμως πως όσοι διατηρούν την ελευθερία  τους το χρωστούν  στη δύναμή τους κι ότι εμείς δεν εκστρατεύουμε εναντίον τους από φόβο. Ώστε το να σας υποτάξουμε  εκτός που θα αύξαινε τους υπηκόους μας θα μας πρόσφερε και ασφάλεια, και μάλιστα αν σεις, νησιώτες και πιο αδύναμοι από άλλους δεν υπερισχύσετε απέναντί μας που είμαστε κυρίαρχοι στη θάλασσα.

98. ΜΗΛ. Και δε νομίζετε ότι υπάρχει ασφάλεια στην πρότασή μας εκείνη; Γιατί κι εδώ πάλι είναι ανάγκη, όπως εσείς μας  υποχρεώσατε να αφήσουμε τους δίκαιους λόγους  και ζητάτε να μας πείσετε να υποχωρήσουμε μπροστά στο  δικό σας συμφέρον, έτσι κι εμείς να σας εξηγήσουμε το δικό μας συμφέρον,  αν αυτό τυχαίνει να είναι μαζί και δικό σας, και να προσπαθήσουμε  να σας πείσουμε. Γιατί  πώς είναι δυνατό  να μην  κάμετε εχθρούς σας  όσους τώρα είναι ουδέτεροι, όταν αυτοί, βλέποντας τα όσα έγιναν εδώ, πιστέψουν πως κάποτε σεις  θα επιτεθείτε κι εναντίον τους; Και μ’ αυτό τι άλλο θα πετύχετε παρά να ενισχύσετε αυτούς που είναι τώρα εχθροί  σας, κι  εκείνους που ποτέ δε σκέφτηκαν  να γίνουν, παρά τη θέλησή τους, να τους στρέψετε εναντίον σας;

99.ΑΘ. Καθόλου, γιατί δε νομίζουμε ότι είναι πιο επικίνδυνοι   για μας αυτοί που, κατοικώντας κάπου στη στεριά, εξαιτίας της ελευθερίας τους, θ’ αργήσουν πολύ να πάρουν  προφυλακτικά μέτρα εναντίον μας, αλλά οι νησιώτες, όσοι,  όπως σεις,  βρίσκονται κάπου ανεξάρτητοι, κι όσοι είναι κιόλας ερεθισμένοι από τις αναγκαίες πιέσεις της ηγεμονίας μας. Αυτοί λοιπόν, με το να στηριχτούν  πολύ στην απερισκεψία, μπορούν να φέρουν,  και τον εαυτό τους κι εμάς, σε φανερούς κινδύνους. 

100.ΜΗΛ. Αν σεις  για να μη χάσετε την ηγεμονία σας, κι οι υπήκοοί σας για να απαλλαγούν από αυτήν αψηφάτε τόσους κινδύνους, φανερό πως εμείς, που είμαστε ακόμη ελεύθεροι, θα δείχναμε μεγάλη ευτέλεια και δειλία, αν δεν κάναμε το παν  προτού γίνουμε δούλοι. 

101.ΑΘ. Όχι ,  αν αποφασίσετε  συνετά. Γιατί  δεν αγωνίζεστε με ίσους όρους για να δείξετε την ανδρεία σας, δηλαδή για να μην ντροπιαστείτε. Πιο πολύ πρόκειται να αποφασίσετε  για τη σωτηρία σας,  δηλαδή για το να μην αντιστέκεστε στους πολύ πιο δυνατούς σας.

102. ΜΗΛ. Ξέρουμε  όμως πως καμιά φορά οι τύχες του πολέμου κρίνονται πιο δίκαια, κι όχι ανάλογα με τη διαφορά σε πλήθος ανάμεσα στους δυο αντιπάλους. Και  σε μας η άμεση  υποχώρηση δε δίνει καμιά ελπίδα, ενώ με το να αγωνιστούμε υπάρχει ακόμη ελπίδα να μείνουμε όρθιοι.

103. ΑΘ. Η ελπίδα,  παρηγοριά την ώρα του  κινδύνου, όσους την έχουν από περίσσια δύναμη κι αν τους βλάψει δεν τους καταστρέφει. Όσοι όμως, στηριγμένοι πάνω της, τα παίζουν όλα για όλα, (γιατί απ’ τη φύση της είναι σπάταλη), μονάχα όταν αποτύχουν τη γνωρίζουν, όταν πια, για κείνον που έκαμε τη γνωριμία της, δεν έχει τίποτε για να το προφυλάξει απ’ αυτήν. Αυτό σεις, αδύναμοι και που η τύχη σας κρίνεται από μια μονάχα κλίση της ζυγαριάς , μη θελήσετε να το πάθετε ούτε να μοιάσετε τους πολλούς που, ενώ μπορούν ακόμη να σωθούν με ανθρώπινα μέσα, όταν τους βρουν οι συμφορές και τους εγκαταλείψουν οι βέβαιες ελπίδες, καταφεύγουν στις αβέβαιες ελπίδες, τη μαντική και τους χρησμούς και όσα άλλα τέτοια, με τις ελπίδες που δίνουν  φέρνουν στην καταστροφή.

104. ΜΗΛ. Κι εμείς  το ξέρετε καλά, θεωρούμε πως είναι δύσκολο να αγωνιστούμε ενάντια στη δύναμή σας, μαζί κι ενάντια στην τύχη, αν αυτή δε σταθεί αμερόληπτη. Όσο για την τύχη όμως πιστεύουμε, ότι  δε θα αξιωθούμε από τους θεούς χειρότερη τύχη, γιατί θεοφοβούμενοι εμείς αντιμετωπίζουμε άδικους. Όσο  για τη δύναμη που δεν έχουμε, τις ελλείψεις μας  θα τις συμπληρώσει η συμμαχία των Λακεδαιμονίων, που είναι αναγκασμένοι να μας βοηθήσουν, αν όχι  γι’  άλλο λόγο, τουλάχιστον από φυλετική συγγένεια κι από ντροπή. Δεν έχουμε λοιπόν καθόλου παράλογα τόσο θάρρος.

105. ΑΘ. Αλλά  κι εμείς νομίζουμε ότι δε θα μας λείψει η εύνοια των θεών, γιατί δε ζητούμε και δεν κάνουμε τίποτε που να βρίσκεται έξω από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τους θεούς ή θέλουν  στις αναμεταξύ τους σχέσεις. Έχουμε τη γνώμη για τους θεούς και τη βεβαιότητα για τους ανθρώπους, ότι, αναγκασμένοι από ένα φυσικό νόμο επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους όπου είναι πιο δυνατοί . Το νόμο αυτό ούτε εμείς τον θεσπίσαμε ούτε θεσπισμένο πρώτοι εμείς τον εφαρμόσαμε , αλλά τον βρήκαμε να υπάρχει και θα τον αφήσουμε να υπάρχει παντοτινά, και τον εφαρμόζουμε ξέροντας ότι  κι εσείς και άλλοι, αν αποκτούσατε την ίδια δύναμη με μας, θα κάνατε τα ίδια. Όσο λοιπόν για την εύνοια των θεών, έχουμε κάθε λόγο να μη φοβόμαστε ότι θα βρεθούμε σε μειονεκτική θέση. Όσο για την ιδέα σας για τους Λακεδαιμόνιους, στην οποία στηρίζετε  την πεποίθηση ότι από ντροπή θα σας βοηθήσουν, ενώ μακαρίζουμε την αθωότητά σας δε ζηλεύουμε την αφροσύνη σας. Πραγματικά οι Λακεδαιμόνιοι  στις μεταξύ τους σχέσεις και στις συνήθειες του τόπου τους δείχνονται  πολύ ενάρετοι. Για τη συμπεριφορά τους όμως απέναντι  σ                               τους άλλους, μόλο που θα  ’χε  κανείς πολλά να πει για το πώς φέρονται, θα μπορούσε πολύ καλά να τα συνοψίσει αν έλεγε ότι, από όλους τους ανθρώπους που ξέρουμε, αυτοί δείχνουν ολοφάνερα ότι θεωρούν τα ευχάριστα έντιμα και τα συμφέροντα δίκαια. Και αλήθεια, η τέτοια νοοτροπία τους δεν είναι καθόλου ευνοϊκή προς τις τωρινές παράλογες ελπίδες σας για σωτηρία.

106.ΜΗΛ. Αλλά  εμείς γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο έχουμε αυτή τη στιγμή πιο πολύ την πεποίθηση ότι οι Λακεδαιμόνιοι, για το συμφέρον το δικό τους, δε θα θελήσουν να προδώσουν τους Μήλιους, που είναι άποικοί τους, και να φτάσουν να γίνουν αναξιόπιστοι σους φίλους τους Έλληνες κι ωφέλιμοι στους εχθρούς τους.

107. ΑΘ. Και δε νομίζετε ότι το συμφέρον βρίσκεται στην ασφάλεια, ενώ το δίκαιο και το έντιμο κατορθώνονται με κινδύνους τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι, τις  περισσότερες φορές, ελάχιστα αποτολμούν;

108. ΜΗΛ. Αλλά νομίζουμε ότι και τους κινδύνους για χάρη μας θα αναλάβουν αυτοί πιο πρόθυμα, κι ότι θα  θεωρήσουν πως είναι πιο σίγουροι αν για μας κι όχι για τους άλλους τους αναλάβαιναν, τόσο γιατί για τις πολεμικές επιχειρήσεις βρισκόμαστε κοντά στην Πελοπόννησο όσο και γιατί στα φρονήματα, εξαιτίας της φυλετικής συγγένειας, είμαστε πιο αξιόπιστοι από άλλους.

109. ΑΘ. Εγγύηση γι’ αυτούς που θα συμπολεμήσουν δεν είναι η φιλική διάθεση αυτών που τους καλούν, αλλά αν υπερέχουν σε πραγματική δύναμη. Κι αυτό το λογαριάζουν οι Λακεδαιμόνιοι περισσότερο από κάθε άλλον (από έλλειψη άλλωστε εμπιστοσύνης στη δική τους ετοιμασία, μονάχα με πολλούς συμμάχους εκστρατεύουν εναντίον των γειτόνων τους), ώστε δε φαίνεται πιθανό ότι αυτοί θα στείλουν στρατό σ’ ένα  νησί την ώρα που είμαστε εμείς θαλασσοκράτορες.

110. ΜΗΛ. Αλλά θα μπορούσαν να στείλουν κι άλλους. Κι ακόμη το Κρητικό πέλαγος είναι πλατύ και μέσα σ’ αυτό είναι πιο δύσκολο οι θαλασσοκράτορες να συλλάβουν παρά να σωθούν αυτοί που θέλουν να ξεφύγουν. Κι αν όμως αποτύχαιναν σ’ αυτό, θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον της γης σας κι εναντίον των υπόλοιπων συμμάχων σας, σε όσους δεν έφτασε ο Βρασίδας. Και  τότε θα έχετε να αγωνισθείτε όχι μόνο για μια χώρα που  δε σας ανήκε ποτέ,  αλλά για πράγματα πιο δικά σας, τη συμμαχία σας και τη γη σας.

111. ΑΘ. Ξέρετε από την πείρα σας πως απ’ αυτό κάτι μπορεί να συμβεί, αλλά δεν αγνοείτε επίσης ότι οι Αθηναίοι ποτέ ως σήμερα δεν αποτραβήχτηκαν από καμιά πολιορκία, επειδή φοβήθηκαν άλλους. Παρατηρούμε όμως ότι ενώ είπατε ότι θα σκεφτείτε για τη σωτηρία σας, στην πιο πλατιά συζήτηση δεν έχετε πει τίποτε στο οποίο βασισμένοι λογικοί άνθρωποι θα πίστευαν ότι μπορούν  να σωθούν , αλλά τα πιο δυνατά σας  στηρίγματα είναι μελλοντικές ελπίδες, ενώ τα  μέσα που έχετε είναι πολύ μικρά για να υπερισχύσετε, αν συγκριθούν με εκείνα που αυτή τη στιγμή βρίσκονται  παραταγμένα  εναντίον σας. Και δείχνετε μεγάλη απερισκεψία αν, αφού ζητήσετε να αποσυρθούμε, δεν αποφασίσετε όσο ακόμη είναι καιρός κάτι άλλο πιο φρόνιμο  απ’ αυτά. Να μην πάει ο νους σας στη ντροπή που τόσο συχνά καταστρέφει τους ανθρώπους, όταν αντιμετωπίζουν κινδύνους φανερούς και ταπεινωτικούς. Γιατί πολλούς, ενώ ήταν ακόμη σε θέση να ιδούν καθαρά  σε ποιους κινδύνους οδηγούνταν, τους παρέσυρε η δύναμη μιας ελκυστικής λέξης, της λεγόμενης ντροπής, και, νικημένοι  απ’ τη λέξη, στην πράξη έπεσαν θεληματικά σε αγιάτρευτες συφορές κι ακόμη απόχτησαν  ντροπή πιο ταπεινωτική, αφού  αυτή ήταν αποτέλεσμα  ανοησίας παρά τύχης. Αυτό σεις, αν σκεφτείτε φρόνιμα, θα το αποφύγετε και δε θα νομίστε άπρεπο να υποχωρήσετε στην πολιτεία την πιο δυνατή που σας προτείνει όρους λογικούς, να γίνετε  δηλαδή σύμμαχοί της πληρώνοντας φόρο, διατηρώντας τη χώρα σας, και, ενώ σας δίνεται η εκλογή ανάμεσα στον πόλεμο και στην ασφάλεια, εσείς να διαλέξετε τα χειρότερα επιζητώντας να φανείτε ανώτεροι. Γιατί όσοι στους ίσους  δεν υποχωρούν,  στους δυνατότερους φέρνονται φρόνιμα και στους κατώτερους δείχνονται μετριοπαθείς, αυτοί πιο πολύ  προκόβουν. Σκεφτείτε, λοιπόν, όταν εμείς αποσυρθούμε,  και συλλογιστείτε πολλές φορές ότι αποφασίζετε για την πατρίδα, για τη μια και μόνη πατρίδα σας,  κι ότι απ’ τη  μιαν αυτή απόφασή σας  θα εξαρτηθεί το να ευτυχήσει τούτη ή να δυστυχήσει.

112. Οι Αθηναίοι αποχώρησαν από τη συζήτηση και οι Μήλιοι , όταν μείνανε μόνοι τους, επειδή  αποφάσισαν παραπλήσια με εκείνα  που έλεγαν πρωτύτερα, αποκρίθηκαν τα εξής: «Ούτε γνώμη διαφορετική από την προηγούμενη έχουμε, Αθηναίοι, ούτε μέσα σε λίγες στιγμές θα στερήσουμε μια πόλη, που υπάρχει εδώ και εφτακόσια χρόνια, από την ελευθερία της, αλλά έχοντας εμπιστοσύνη στην τύχη, που χάρη στην εύνοια των θεών την προστατεύει ως τώρα,  και στη βοήθεια των ανθρώπων, ιδιαίτερα των Λακεδαιμονίων, θα προσπαθήσουμε να τη σώσουμε. Σας προτείνουμε όμως να είμαστε φίλοι σας, εχθροί με κανένα από τους δυο σας,  και να φύγετε από τη γη μας, αφού κάνουμε συνθήκη που θα την κρίνουμε ωφέλιμη και στους δυο μας».

113.Οι Μήλιοι λοιπόν τόσα μονάχα αποκρίθηκαν. Οι Αθηναίοι αποχωρώντας πια οριστικά από τις διαπραγματεύσεις είπαν: «Πραγματικά, όπως νομίζουμε ύστερα από την απόφασή σας αυτή, είστε οι μόνοι που κρίνετε τα μελλοντικά πιο καθαρά από αυτά που βλέπετε μπροστά στα μάτια σας, και τα άγνωστα, επειδή τα θέλετε, τα θεωρείτε σαν να γίνονται στην πραγματικότητα. Τα έχετε παίξει όλα και - στηριγμένοι ολότελα στους Λακεδαιμόνιους, την τύχη και τις ελπίδες - θα τα χάσετε όλα».

114. Οι Αθηναίοι πρέσβεις γύρισαν  στο στρατόπεδο και οι στρατηγοί, αφού οι Μήλιοι δεν υποχωρούσαν σε τίποτε, άρχισαν αμέσως τις εχθροπραξίες, κι αφού μοίρασαν τη δουλειά στα στρατιωτικά τμήματα της κάθε πόλης, έζωσαν κυκλικά με τείχος τους Μήλιους. Ύστερα οι Αθηναίοι άφησαν φρουρά  από δικούς τους στρατιώτες και συμμάχους, στη στεριά και τη θάλασσα, κι έφυγαν με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού. Οι υπόλοιποι έμειναν και πολιορκούσαν τον τόπο.

116…Την ίδια εποχή οι Μήλιοι πάλι σε άλλο σημείο κυρίεψαν ένα μέρος από το τείχος των Αθηναίων που τους έζωνε,  όπου οι φρουροί δεν ήταν πολλοί. Ύστερα από το γεγονός αυτό ήρθε κι άλλος στρατός από την Αθήνα, με αρχηγό το Φιλοκράτη του Δημέα. Και οι Μήλιοι, επειδή πολιορκούνταν πια πολύ στενά, έγινε μάλιστα και κάποια προδοσία από ανάμεσά τους, συνθηκολόγησαν με τους Αθηναίους με τον όρο να αποφασίσουν εκείνοι  για την τύχη τους. Κι αυτοί σκότωσαν όσους Μήλιους ενήλικους έπιασαν, κι έκαμαν δούλους τα παιδιά και τις γυναίκες. Το νησί το αποικίσανε οι ίδιοι στέλνοντας αργότερα πεντακόσιους αποίκους (Θουκυδίδη, Ε 84-116).   

---

[1] Α. Γεωργοπαπαδάκου, Εκλεκτά μέρη από τον Θουκυδίδη. Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 326-51. Η γραμματική προσαρμογή του κειμένου οφείλεται σε μένα (σ.δηλ. στον Φ.Κ.Βώρο)